Propolis - słowo pochodzenia greckiego, a oznacza dosłownie przedmurze miasta. Potocznie znany jest jako kit pszczeli. Propolis był znany kapłanom egipskim już tysiące lat przed naszą erą. Stosowali go starożytni Persowie i Grecy. Arystoteles używał kitu pszczelego przy opatrywaniu ran i leczeniu chorób skóry.
Propolis stanowi mieszaninę żywicy drzew i krzewów oraz wydzielin gruczołów pszczelich. Jest produktem o charakterystycznym zapachu oraz smaku. Zabarwienie od szarego poprzez brunatne, nawet do czarnego, zależnie od składu chemicznego. Pełni ważną rolę w życiu pszczół, ponieważ służy im do naprawy pęknięć w ulu, a także chroni je przed bakteriami, pleśniami, zakażeniami oraz innymi mikroorganizmami. Pszczoły wykorzystują tu właściwości silnie bakteriobójcze i bakteriostatyczne propolisu. Propolis wytwarzany jest przez pszczoły głownie z substancji żywicznych zebranych z pączków niektórych roślin. Młode pączki drzew, krzewów, zbóż oraz innych roślin pokryte są balsamem chroniącym je przed bakteriami, roztoczami, grzybami i owadami. Jak podkreślają fachowcy, ma silne działanie bakteriobójcze, co jest zresztą wykorzystywane w leczeniu różnych dolegliwości u ludzi. Także przemysł kosmetyczny używa kitu pszczelego do produkcji wielu preparatów.
Dotychczas wyodrębniono około 300 substancji wchodzących w skład propolisu i ilość ta ulega systematycznie zwiększeniu w miarę rozwoju badań. Wśród poznanych składników propolisu znajdują się substancje z grupy: flawonoidów, kwasów fenolowych, estrów aromatycznych, alkoholofenoli, ketofenoli, kumaryny, substancje lipidowe i woskowe, biopierwiastki, witaminy, związki białkowe i inne. Według obecnych badań uważa się, że skuteczność działania propolisu stanowi sumę działań wszystkich składników mikrobiologicznie aktywnych. Niektórzy naukowcy nazywają propolis antybiotykiem XXI wieku.
Terapia z użyciem propolisu daje dobre rezultaty zarówno w warunkach domowych, jak i szpitalnych. Pozwala na uzyskanie pozytywnych wyników w wielu chorobach. Propolis wpływa nie tylko na odporność organizmu, zwiększając funkcje obronne wobec bakterii i wirusów chorobotwórczych, ale również powoduje zahamowanie ich rozwoju lub całkowite niszczenie. Badania wrażliwości bakterii na działanie kitu pszczelego udowodniły, że jest on wysoce aktywny w stosunku do gronkowców, paciorkowców, grzybów drożdżoidalnych, oraz pierwotniaków. Propolis wykazuje także skuteczne działanie wobec pierwotniaków wywołujących stany zapalne pochwy. Podatne na działanie propolisu są choroby układu oddechowego, tj.: przewlekłe, ostre zapalenie gardła, zapalenie ropne krtani, oskrzeli oraz astmy oskrzelowej - alergennej i przewlekłe zapalenie płuc. Dobre efekty osiągnięto również przy leczeniu zapalenia migdałków podniebiennych. Propolis wykazuje nie tylko zdolności hamowania rozwoju, czy niszczenia bakterii, grzybów i wirusów, ale również znakomicie regeneruje wszystkie typy tkanek m. in. tkankę miękką, łączną, chrzęstną i kostną, dzięki czemu stał się nadzieją dla ortopedów. Po zastosowaniu propolisu powierzchnie uszkodzonych tkanek chrzęstnych stawów stawały się lśniące, gładkie i wyglądały "jak nowe". Propolis wspomaga leczenie grzybic skóry. Grzybice wywołane zarówno przez dermatofity (grzybice skóry gładkiej i owłosionej) jak i grzyby drożdżoidalne (okolice międzypalcowe rąk i stóp, fałdy skórne oraz okolice pachwinowe). Kit pszczeli skutkuje też w alergicznych schorzeniach skóry tj.: świerzbiączki i wyprysku. Propolis stał się cennym środkiem stosowanym również w przypadku termicznych uszkodzeń skóry takich jak: oparzenia, owrzodzenia oraz leczeniu owrzodzeń troficznych.
Obserwuje się synergiczne działanie propolisu i niektórych antybiotyków. Skuteczność działania takich antybiotyków jak oksytetracyklina, gentamycyna i bacytracyna w obecności ekstraktu propolisu wzrasta od kilku do kilkunastu razy.
Propolis przynosi ogólną rewitalizację w stanach zmęczenia i wyczerpania, reguluje ciśnienie tętnicze krwi, uszczelnia naczynia włosowate, wzmaga wydzielanie żółci, ochrania i odtruwa tkankę wątrobową, a także działa uspokajająco i przeciwwrzodowo.
* Jerzy Gala *
Propolis to lek Natury,
Odmienny niż różne mikstury
I syntetyczne leki,
Co przynosisz z apteki.
A więc zamiast do apteki,
Chodź po leki do pasieki.
Wyciąg etanolowy sporządza się w stężeniu 3%, 5%, lub 10%. Do sporządzania roztworu 3% bierze się 15 gram propolisu (odpowiednio dla 5% - 25 gram a dla 10% 50 gram) na 500 ml spirytusu 70 % (tj. 350 ml spirytusu i 150 ml wody). Rozdrobniony proplis zalewamy w butelce lub innym naczyniu szklanym alkoholem i pozostawiamy w temperaturze pokojowej na 14 dni mieszając 2 - 3 razy dziennie. Po dwóch tygodniach, mieszaninę umieszcza się na dobę w lodówce w celu jej mocnego schłodzenia. Schłodzony, ciemnobrązowy płyn znad osadu przesącza się przez bibułkę, watę lub gazę do butelki z ciemnego szkła. w ten sposób uzyskujemy etanolowy wyciąg wolny od osadów woskowych, które pozostają na dnie naczynia. Etanolowy wyciąg może być stosowany wewnętrznie i zewnętrznie.
5% maść proplisową do użytku zewnętrznego uzyskuje się poprzez odparowanie 50 ml wyciągu propolisowego do konsystencji półpłynnej wstawiając zawartość do naczynia z gorącą wodą o temperaturze do 60°C.
Zagęszczony wyciąg w ilości 5 gram miesza się z 95 gramami wazeliny lub lanoliny i maść jest gotowa do użytku.
Do ½ litra wódki dodać dwie łyżki miodu. Wymieszać i dodać nalewki propolisowej 50-100 ml według smaku.
Propolis znalazł zastosowanie w profilaktyce i leczeniu grypy oraz zaziębień. Szereg bakterii wykazuje wrażliwość na działanie propolisu. Zaobserwowano, że propolis hamuje rozwój szczepów bakteryjnych odpornych na działanie antybiotyków.
Wskazania: grypa, katar, przeziębienia górnych dróg oddechowych, nieżyty, angina.
Propolis wykazujący mocne działanie przeciwdrobnoustrojowe (przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne), oraz regenerujące na uszkodzone tkanki znalazł zastosowanie w leczeniu szeregu chorób skóry oraz ran. Stosuje się go w formie nalewki lub maści propolisowej.